Het vanouds christelijke Westen is mee schuldig aan de huidige tragedie in Gaza. Dat was mijn antwoord toen iemand vroeg waarom ik mij nauwelijks uitlaat over het huidige conflict. Ik mis de vrijmoedigheid. Zowel de Palestijnen als Israël verdienen scherpe kritiek. Maar ook als je zelf mee verantwoordelijk bent voor de opstelling van beiden?

Hoezo, mee verantwoordelijk? Wel, bijvoorbeeld omdat de onoplosbare impasse in het Midden-Oosten ook een kwalijke erfenis van westers kolonialisme vormt. Eeuwenlang regeerden vreemde overheersers landen als Jordanië, Egypte, Libanon en Palestina. Islamitische Turken, maar ook christelijke Britten en Fransen. Het Westen deed onverenigbare beloften aan zowel Arabieren als Joden. In samenspel met de Volkenbond en Verenigde Naties zette het Westen in 1948 de stichting van de staat Israël door, maar zonder draagvlak bij de Arabieren. Het creëerde een oneindig conflict.

Daarbij komt dat deze westerse inzet voor een Joodse staat een aflaat vormde voor het eigen antisemitisme. Vooral onder christelijke invloed had het Westen 1500 jaar van discriminatie en haat jegens Joden achter de rug. Hitlers nazisme en de Holocaust waren uniek in gruwelijkheid maar ze groeiden wel op deze antisemitische christelijke bodem. Dat maakte het Joodse verlangen naar een veilig eigen land volstrekt begrijpelijk en legitiem. 

Die eeuwenlange schuld deed westerse landen uiteindelijk aan dat verlangen tegemoetkomen. Maar dus op een koloniale manier, zonder de Arabieren mee te krijgen. En dat triggerde het latente Arabische antisemitisme, dat helaas ook al eeuwenlang bestond. 

Antisemitisme is een afzichtelijke en vernietigende demon, die uitgedreven moet worden. Maar de chaos die deze demon in het Midden-Oosten heeft veroorzaakt, is ook een spiegel. Daarin zou het christelijke Westen het eigen duistere verleden moeten herkennen.

En op nog een manier is het christelijke Westen mee verantwoordelijk voor de huidige ellende. Juist de Westerse geschiedenis schiep een uitgesproken vorm van religieus nationalisme. Westerse christenen gingen hun moderne natiestaten beschouwen als aardse gestalten van Gods koninkrijk. Een nieuw Israël. De zaak van de eigen natie werd de zaak van God zelf. Ook het Israël van na 1948 is een moderne natiestaat, die voortkomt uit deze westerse erfenis. Zij erft dat religieus nationalisme zelfs in het kwadraat. 

Zowel orthodoxe Joden als veel westerse christenen onderbouwen de claims van de moderne natiestaat Israël rechtstreeks vanuit de bijbelse landbelofte. Dat stimuleerde de laatste decennia Joodse kolonisten om steeds meer Palestijns land te roven. En onder meer dat maakte elke poging tot ontspanning tussen Joden en Palestijnen vruchteloos en joeg de huidige escalatie aan. 

Die westerse religieuze opwaardering van natiestaten is godslasterlijk. Tijdens de geschiedenis valt geen enkele aardse natiestaat ooit samen met Gods koninkrijk. Geen christelijk Nederland of Amerika, maar evenmin de staat Israël.

Dus kolonialisme, antisemitisme en religieus nationalisme - de treurige nalatenschap van het christelijke Westen kleurt het huidige conflict. Dus buig ik als westerse christen beschaamd en bescheiden het hoofd. Hoogstens in die houding heb ik mijn oordelen. Eerst leg ik de hand op de mond en ik bid. Alleen de hemelse reddende rechter kan zowel Joden als Palestijnen voluit recht doen. Ook als deze oorlog weer overgaat in gewapende vrede, blijft de impasse. Tot Christus’ wederkomst, vrees ik.